درمان واریس با طب سنتی: راهکارهای کاربردی را از توصیه‌های بی‌پایه بشناسید

طب سنتی نمی‌تواند واریس را به طور کامل درمان کند، اما می‌تواند به کاهش علائمی مانند درد، تورم و احساس سنگینی پاها کمک کند. روش‌های مؤثر موجود در طب سنتی شامل تغییر سبک زندگی، ورزش‌های سبک، مصرف مواد غذایی غنی از فلاونوئید، گیاهان دارویی، زالودرمانی و ماساژ رفلکسی هستند.

آیا طب سنتی برای درمان واریس مناسب است؟

طب سنتی به‌عنوان درمانی قطعی برای واریس مناسب نمی‌باشد، زیرا روش‌های طب سنتی قادر به ترمیم ساختار رگ نیستند. در عوض، این روش‌ها عمدتاً بر مدیریت علائم نظیر درد، تورم و احساس سنگینی در پاها و همچنین پیشگیری از پیشرفت بیماری متمرکز هستند. روش‌های طب سنتی را می‌توان در دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد.

دسته اول شامل اقداماتی است که نقش مؤثری در کاهش علائم واریس دارند و به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کنند، و دسته دوم شامل روش‌هایی است که اگرچه در منابع غیررسمی یا باورهای عمومی به‌عنوان درمان واریس توصیه می‌شوند، اما اثربخشی آن‌ها به طور علمی اثبات نشده است.

 

 

🧍‍♀️تغییر سبک زندگی برای کاهش علائم واریس

در افرادی که دچار واریس هستند، برخی اصلاحات ساده در سبک زندگی می‌توانند به کاهش علائمی مانند درد، تورم، احساس سنگینی و خستگی پاها کمک کنند. این اقدامات در کنار سایر درمان‌های سنتی یا پزشکی، به بهبود گردش خون و کاهش فشار وارد بر رگ‌های وریدی کمک می‌کنند و نقش حمایتی مؤثری دارند.

بالا نگه‌داشتن پاها

در حالت درازکش، قراردادن پاها بالاتر از سطح قلب به تخلیه خون از سیاهرگ‌های پا کمک می‌کند و احساس سنگینی و ورم را کاهش می‌دهد. در مطالعات منتشرشده در نشریات معتبر بر اهمیت بالا نگه‌داشتن پاها تأکید شده است. بالا نگه‌داشتن پاها می‌تواند تسکین قابل‌توجهی در علائم واریس مانند سنگینی، درد و ورم ایجاد کند. این کار به کاهش فشار وریدی و بهبود گردش خون کمک می‌کند که در نتیجه می‌تواند ناراحتی را کاهش داده و از بروز عوارض بیشتر جلوگیری کند.

نحوه انجام

• • • در طول روز، حداقل ۲ تا ۳ مرتبه پاها را به مدت ۱۵–۲۰ دقیقه بالا بگیرید.
    • هنگام استراحت یا تماشای تلویزیون، از بالش یا کوسن برای زیر پا استفاده کنید.
    • در زمان خواب شبانه نیز می‌توان با قراردادن یک بالشت نازک زیر پاها، فشار را از روی سیاهرگ‌ها کاهش داد.

کاهش زمان ایستادن یا نشستن بدون حرکت

طبق مطالعات ایستادن طولانی‌مدت به طور قابل‌توجهی با افزایش خطر ابتلا به واریس مرتبط است. ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت باعث کاهش گردش خون در پاها و تشدید تجمع خون در رگ‌های واریسی می‌شود.

نکات کاربردی

• • • هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یک‌بار، از جای خود بلند شوید و چند قدم راه بروید.
    • اگر مجبور به ایستادن طولانی هستید (مثلاً در محیط کار)، وزن خود را بین دو پا جابه‌جا کنید یا روی پنجه پا بلند و سپس رها شوید.
    • در صورت نشستن طولانی، از گذاشتن پاها روی یکدیگر خودداری کرده و آن‌ها را آزاد نگه دارید.

🚶‍♀️ورزش‌های سبک

فعالیت بدنی منظم، به‌ویژه ورزش‌های سبک، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای بهبود جریان خون در پاها و کاهش علائمی مانند درد، تورم و سنگینی ناشی از واریس است. این حرکات عضلات ساق پا را فعال می‌کنند و با تقویت «پمپ عضلانی»، به تخلیه بهتر خون از رگ‌های وریدی کمک می‌کنند.

پیاده‌روی روزانه

طبق بررسی منابع مختلف، پیاده‌روی یک ورزش ساده، کم‌هزینه و در دسترس است که به مدیریت علائم خفیف تا متوسط واریس منجر می‌شود. پیاده‌روی با تحریک عضلات پا، باعث بهبود بازگشت وریدی و کاهش تجمع خون در رگ‌های سطحی می‌شود. طبق تحقیقی پیاده‌روی، نشان داده است که می‌تواند علائمی مانند درد و تورم را در افراد مبتلا به واریس کاهش دهد. این تأثیر به دلیل فعال‌شدن پمپ عضلانی ساق پا است که به بازگشت وریدی خون کمک می‌کند.

نحوه انجام

• • • روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی با سرعت متوسط انجام دهید.
    • اگر امکان پیاده‌روی مداوم ندارید، چند نوبت پیاده‌روی ۱۰ دقیقه‌ای در طول روز هم مفید است.
    • از کفش راحت با پاشنه کوتاه استفاده کنید.

دوچرخه‌سواری سبک یا «پدال زدن در هوا»

این حرکت، چه با دوچرخه ثابت و چه به‌صورت حرکت پا در حالت درازکش، باعث تقویت عضلات ساق و ران شده و به کاهش تورم و گرفتگی عضلات پا کمک می‌کند. منابع مختلفی بر اهمیت دوچرخه‌سواری تأکید کرده‌اند. برای مثال مطالعه‌ای که دو گروه از بیماران مبتلا به واریس را مقایسه کرده، نشان داده است که افرادی که در تمرینات دوچرخه‌سواری سبک شرکت داشتند، کاهش قابل‌توجهی در علائمی مانند درد، گرفتگی‌های شبانه و خارش تجربه کردند. این یافته‌ها حاکی از آن است که دوچرخه‌سواری سبک می‌تواند به تسکین برخی ناراحتی‌های مرتبط با واریس کمک کند.

نحوه انجام

• • • به پشت بخوابید، پاها را بالا بیاورید و حرکت پدال‌زدن انجام دهید (۳–۵ دقیقه در هر نوبت).
    • این تمرین را روزانه ۱ تا ۲ بار تکرار کنید.
    • اگر دوچرخه ثابت دارید، روزانه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با سرعت ملایم رکاب بزنید.

حرکات کششی پا

مقالاتی که در نشریات یا مراکز درمانی مرتبط به واریس عرضه شده‌اند به اهمیت حرکات کششی تأکید کرده‌اند. کشیدن عضلات پشت ساق و ران باعث کاهش گرفتگی و افزایش انعطاف‌پذیری عضلات می‌شود که در کاهش احساس خستگی مؤثر است. تمرینات کششی ساق پا می‌تواند به طور خاص در کاهش گرفتگی‌های شبانه پا که یکی از علائم شایع واریس است، مؤثر باشد. این تمرینات به طور مؤثری به کاهش تعداد و شدت گرفتگی‌ها و بهبود کیفیت خواب در بیماران کمک می‌کند.

نحوه انجام

• • • در حالت نشسته یا ایستاده، پنجه پا را به‌آرامی به سمت بالا (به‌سوی خود) و سپس به سمت پایین (از خود دور) حرکت دهید تا عضله پشت ساق کشیده شود. می‌توانید از دیوار یا صندلی برای حفظ تعادل استفاده کنید.
    • هر حرکت را ۱۵ تا ۲۰ ثانیه نگه دارید و ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید.

ورزش‌های آبی (هیدروتراپی)

ورزش در آب به دلیل فشار هیدرواستاتیک، به بهبود جریان خون کمک کرده و هم‌زمان فشار کمی به مفاصل و رگ‌ها وارد می‌کند. بر اساس یک مطالعه، زنانی که در برنامه‌ی هیدروتراپی شرکت کردند، کاهش قابل‌توجهی در شدت درد پاها و بهبود کیفیت زندگی را نسبت به گروه کنترل تجربه کردند. همچنین بر اساس مطالعه‌ای دیگر فعالیت‌های ورزشی در آب برای مردان ۳۰ تا ۴۰ ساله با مشاغل نیازمند ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت آزمایش شده است. نتایج نشان می‌دهد که این برنامه تأثیر مثبتی در کاهش واریس اولیه پاها و بهبود برخی تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی (مانند زمان خونریزی، زمان پروترومبین، و سرعت جریان خون) داشته است.

نحوه انجام

• • • در استخر کم‌عمق راه بروید یا حرکات ملایم پا را در آب انجام دهید.
    • شناهای سبک، به‌ویژه شنای پشت و شنای آرام، گزینه‌های مناسبی هستند.
    • جلسات ۱۵ تا ۳۰ دقیقه‌ای، ۲ تا ۳ بار در هفته، می‌توانند مؤثر باشند.
    • دمای آب بهتر است ولرم باشد (نه خیلی گرم، نه سرد).

🍇مصرف مواد غذایی غنی از فلاونوئیدها

فلاونوئیدها با کاهش التهاب در رگ‌ها و افزایش مقاومت مویرگ‌ها به بهبود جریان خون و کاهش فشار وریدی کمک می‌کنند. طبق مطالعات، این ترکیبات می‌توانند نفوذپذیری رگ‌ها را کاهش دهند و از نشت مایعات به بافت‌های اطراف که باعث تورم می‌شود، جلوگیری کنند. همچنین، فلاونوئیدها می‌توانند با بهبود گردش خون و کاهش فشارخون شریانی، از عوارض مرتبط با واریس مانند ترومبوز و آترواسکلروز پیشگیری کنند.

منابع غذایی غنی از فلاونوئیدها

در زیر، برخی از مواد غذایی سرشار از فلاونوئیدها که به کاهش علائم واریس کمک می‌کنند، آورده شده است.

• • • انگور (به‌ویژه انگور قرمز): حاوی رزوراترول و فلاونوئیدهایی است که التهاب را کم می‌کند و از دیواره رگ‌ها محافظت می‌کند.
    • توت سیاه و انواع توت‌ها: سرشار از آنتوسیانین‌ها هستند که به تقویت عروق و کاهش تورم کمک می‌کنند.
    • مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت): حاوی هسپریدین و دیوسمین هستند که گردش خون را بهبود می‌بخشند و نفوذپذیری رگ‌ها را کاهش می‌دهند.
    • پیاز قرمز: غنی از کوئرستین است که خواص ضدالتهابی دارد و به‌سلامت عروق کمک می‌کند.
    • چای سبز: حاوی کاتچین‌ها است که به کاهش التهاب و بهبود انعطاف‌پذیری رگ‌ها کمک می‌کند.

نحوه مصرف مواد غذایی غنی از فلاونوئیدها

برای بهره‌مندی از فواید این مواد غذایی، می‌توانید آن‌ها را به رژیم روزانه‌تان اضافه کنید. در ادامه چند نکته کاربردی آورده شده است.

• • • صبحانه: یک لیوان آب‌پرتقال طبیعی یا یک کاسه توت سیاه به همراه ماست کم‌چرب میل کنید.
    • میان‌وعده: چند عدد انگور قرمز یا یک‌مشت توت خشک‌شده مصرف کنید.
    • ناهار یا شام: پیاز قرمز را به سالاد یا غذاهای پخته اضافه کنید، یا یک فنجان چای سبز بنوشید.

🌿استفاده از گیاهان دارویی مؤثر

این گیاهان به دلیل ترکیبات فعال خود، از جمله آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد ضدالتهابی، و تقویت‌کننده‌های عروقی، می‌توانند فشار وریدی را کاهش دهند و علائمی مانند تورم، درد، و سنگینی پاها را تسکین بخشند. هرچند این روش‌ها نمی‌توانند ساختار رگ‌ها را ترمیم کنند، اما شواهد علمی و تجربی نشان می‌دهد که در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به واریس مؤثرند.

گیاهان دارویی مؤثر برای واریس

در زیر، گیاهان دارویی کلیدی و خواص آن‌ها برای مدیریت واریس آورده شده است.

• • • عصاره شاه‌بلوط هندی (Horse Chestnut Extract)

• • • • خواص درمانی: حاوی آئسین (Aescin) است که به کاهش التهاب، تقویت دیواره رگ‌ها، و کاهش نشت مایعات به بافت‌ها کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که این عصاره می‌تواند علائم مرتبط با نارسایی مزمن وریدی، مانند درد پا، تورم، احساس سنگینی، و خارش را که اغلب با واریس همراه هستند، تسکین دهد.
      • نحوه مصرف: به‌صورت مکمل (معمولاً 300 میلی‌گرم، دو بار در روز) یا کرم موضعی روی پاها.
  • • سرکه سیب (Apple Cider Vinegar)

• • • • خواص درمانی: تحقیقات موجود نشان می‌دهد که استفاده موضعی از سرکه سیب بر نواحی مبتلا به واریس می‌تواند منجر به کاهش قابل‌توجه علائمی مانند گرفتگی عضلات، درد، خستگی پاها، ورم، خارش، تغییر رنگ پوست و احساس سنگینی در پاها شود. این بهبودها در مقایسه با گروه کنترل که از این مداخله استفاده نکرده بودند، معنادارتر و چشمگیرتر گزارش شد.
      • نحوه مصرف: به‌صورت خوراکی (2-1 قاشق چای‌خوری در یک لیوان آب، روزی یک‌بار) یا موضعی (مالیدن با پارچه روی رگ‌ها).
    • جارو قصاب (Butcher’s Broom)

• • • • خواص درمانی: خواص درمانی ریشه گیاه قصاب، حاوی ترکیبات فعالی مانند روسکوجنین است که باعث تنگ شدن رگ‌ها، کاهش التهاب و تقویت دیواره وریدها می‌شود. طبق مطالعه‌ای که در نشریه معتبر Semantic Scholar چاپ شده، این ویژگی‌ها به بهبود گردش خون در اندام تحتانی کمک کرده و آن را به گزینه‌ای ارزشمند برای کاهش علائم نارسایی مزمن وریدی و واریس، به‌ویژه احساس سنگینی پاها تبدیل می‌کند.
      • نحوه مصرف: به‌صورت مکمل (150-300 میلی‌گرم روزانه) یا چای (1 قاشق چای‌خوری ریشه خشک در آب جوش).
    • سیر (Garlic)

• • • خواص درمانی: طبق مطالعه‌ای سیر در ترکیبی از روغن گیاهی طراحی‌شده برای درمان واریس گنجانده شده است، عمدتاً به دلیل اثرات ضدالتهابی‌اش. این گیاه حاوی آلیسین است که خون را رقیق می‌کند، التهاب را کاهش می‌دهد، و گردش خون را بهبود می‌بخشد. این خواص می‌توانند به تسکین علائم مرتبط با واریس، مانند تورم و ناراحتی، کمک کنند.
    • نحوه مصرف: ۱-۲ حبه تازه روزانه (خام یا در غذا) یا به‌صورت روغن موضعی.

    🩸زالودرمانی

    

    مقالات متعددی درباره تأثیر زالودرمانی بر واریس به تحقیق درباره این مهم پرداخته‌اند. طبق مطالعات زالودرمانی به طور قابل‌توجهی علائم مرتبط با واریس، نظیر درد، تورم، و تغییر رنگ پوست را کاهش می‌دهد. بزاق زالو حاوی آنزیم‌ها و ترکیبات فعال زیستی از جمله هیرودین، هیالورونیداز، و کالیکریتین است که به بهبود جریان خون، کاهش التهاب عروق، و پیشگیری از تشکیل لخته‌های خونی کمک می‌کنند. بیماران گزارش داده‌اند که پس از درمان، از درد ضربان‌دار، کاهش دور اندام، و کم‌رنگ شدن هیپرپیگمانتاسیون (تغییر رنگ پوست) رهایی یافته‌اند. طبق تحقیقات زالودرمانی به طور قابل‌توجهی ازدحام وریدی را کاهش می‌دهد و با رفع ورم (ادم)، التهاب، و احتقان وریدی در رگ‌های واریسی مؤثر است.

    نحوه انجام زالودرمانی برای واریس

    زالودرمانی باید توسط متخصص طب سنتی یا فردی آموزش‌دیده و مجرب انجام پذیرد. این روش نیازمند رعایت دقیق اصول بهداشتی و حرفه‌ای است تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. مراحل اجرای زالودرمانی به شرح زیر است.

    • آماده‌سازی: پوست ناحیه مبتلا به واریس که عمدتاً در اندام تحتانی قرار دارد، به طور کامل تمیز و موهای آن زدوده می‌شود. توصیه می‌شود بیمار در وضعیت نشسته روی صندلی یا به‌صورت چهارزانو قرار گیرد تا دسترسی به ناحیه مورد نظر تسهیل شود.
    • کاربرد زالو: زالوهای طبی، معمولاً به تعداد 3 تا 5 عدد بسته به شدت واریس، روی نواحی متورم یا نزدیک به رگ‌های واریسی قرار داده می‌شوند. هر زالو در بازه زمانی 15 تا 60 دقیقه، حدود 5 تا 15 میلی‌لیتر خون مکش می‌کند.
    • مراقبت پس از زالودرمانی: پس از تکمیل مکش، زالو به‌صورت خودکار از پوست جدا می‌شود. محل زخم با گاز استریل پانسمان می‌گردد، زیرا ممکن است خونریزی خفیف تا چند ساعت ادامه یابد.
    • تعداد جلسات: بسته به شرایط بیمار، معمولاً 4 تا 6 جلسه با فواصل چند هفته‌ای توصیه می‌شود.

    نکات احتیاطی

      عوارض احتمالی: زالودرمانی ممکن است منجر به خونریزی طولانی‌مدت، عفونت موضعی، یا واکنش‌های حساسیتی شود. در صورت عدم استفاده از زالوهای استریل، خطر بروز عفونت به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.

      موارد منع مصرف: این روش برای افراد مبتلا به کم‌خونی، اختلالات انعقادی، زخم‌های باز شدید، یا زنان باردار مناسب نیست و باید از انجام آن خودداری شود.

      محل انجام: زالودرمانی تنها باید در مراکز معتبر و تحت نظارت متخصصان انجام گیرد. استفاده از زالوهای غیربهداشتی می‌تواند به انتقال بیماری‌های عفونی منجر شود.

      مراقبت‌های پس از درمان: محل زخم باید تا 24 ساعت خشک نگه داشته شود و از دستکاری پانسمان اجتناب گردد. در صورت ادامه خونریزی بیش از 12 ساعت، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

      انتظارات واقع‌بینانه: زالودرمانی قادر به اصلاح ظاهر رگ‌های واریسی یا پیشگیری از عوارض جدی مانند ترومبوز (لخته خون) نیست و نباید به‌عنوان جایگزین درمان‌های پزشکی مدرن در نظر گرفته شود.

    🦶ماساژ رفلکسی (Reflexology)

    

    ماساژ رفلکسی  نوعی درمان مکمل است که با فشاردادن نقاط خاصی از پاها (به‌ویژه کف پا) به بهبود عملکرد اندام‌های داخلی و تقویت گردش خون کمک می‌کند. طبق مطالعات برخلاف ماساژ مستقیم روی رگ‌های واریسی که ممکن است خطرناک باشد، این روش با تحریک اعصاب محیطی و بازآرایی تعادل عصبی – گیاهی (نوروروژتیتیو) می‌تواند به نرمال‌سازی حرکات عروقی (وازوموتریستی)، فعال‌سازی گردش خون وریدی و پیشگیری از ایستایی خون و اختلالات تغذیه‌ای بافت‌ها کمک کند. همچنین شواهد نشان داده‌اند که این نوع ماساژ می‌تواند علائمی مانند درد و احساس سنگینی در پاها را کاهش دهد.

    نحوه انجام ماساژ رفلکسی برای واریس

    • فقط کف پا و اطراف پاشنه را به‌آرامی ماساژ دهید، از فشار روی خود رگ‌های واریسی پرهیز کنید.
    • از روغن ملایم مانند روغن بادام یا زیتون استفاده کنید.
    • با شست دست، حرکات دایره‌ای کوچک و فشاری ملایم روی قوس کف پا انجام دهید (۵–۱۰ دقیقه برای هر پا).
    • هفته‌ای ۱ تا ۲ بار کافی است.
    • در صورت وجود زخم باز یا التهاب، انجام نشود.

    نکات احتیاطی

    • فقط توسط متخصص ماساژ رفلکسی یا درمانگر آموزش‌دیده انجام شود.
    • از فشار مستقیم روی رگ‌های واریسی اجتناب شود. تمرکز فقط روی کف پا، مچ و ساق است.
    • بهتر است هفته‌ای ۱ تا ۲ جلسه انجام شود، هر جلسه حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه.
    • می‌توان از روغن‌های گیاهی ملایم مانند روغن‌زیتون یا بادام برای کاهش اصطکاک استفاده کرد.

    سؤالات متداول

    آیا روغن‌های گیاهی مثل روغن‌زیتون یا بادام برای ماساژ واریس مناسب هستند؟

    بله به شرطی که فقط برای ماساژ غیرمستقیم مانند ماساژ کف پا استفاده شوند و مستقیماً روی رگ‌های واریسی فشاری وارد نشود.

    چند وقت یک‌بار می‌توان از زالودرمانی استفاده کرد؟

    معمولاً ۴ تا ۶ جلسه با فاصله چندهفته‌ایی توصیه می‌شود، اما حتماً باید تحت‌نظر فرد متخصص انجام شود.

    آیا مصرف دم‌نوش‌ها در درمان واریس مفید است؟

    برخی دم‌نوش‌ها ممکن است در کاهش التهاب مؤثر باشند، اما شواهد علمی قوی برای اثربخشی قطعی آن‌ها در درمان واریس وجود ندارد.

    آیا درمان‌های سنتی برای واریس در دوران بارداری بی‌خطر هستند؟

    خیر، بسیاری از این روش‌ها در بارداری توصیه نمی‌شوند و حتماً باید با پزشک مشورت شود.

    آیا استفاده موضعی از گیاهان دارویی برای همه افراد مناسب است؟

    خیر، برخی پوست‌ها به ترکیبات گیاهی حساس‌اند و ممکن است واکنش آلرژیک نشان دهند.

    آیا مصرف زیاد مرکبات یا چای سبز می‌تواند ضرر داشته باشد؟

    در برخی افراد، بله. مصرف زیاد ممکن است باعث سوزش معده یا تداخل دارویی شود.

    آیا پوشیدن جوراب واریس با طب سنتی منافات دارد؟

    خیر، برعکس؛ ترکیب روش‌های حمایتی مثل جوراب فشاری با درمان‌های سبک طب سنتی می‌تواند مؤثرتر باشد.

    آیا رژیم غذایی خاصی در طب سنتی برای واریس توصیه می‌شود؟

    رژیم‌های طب سنتی معمولاً شامل غذاهای ضدالتهاب، گرم و سبک هستند، اما شواهد علمی پشت آن‌ها محدود است. بهتر است بر مصرف مواد غنی از فلاونوئیدها تمرکز شود.

    آیا استفاده از طب سوزنی برای واریس مؤثر است؟

    برخی مطالعات طب سوزنی را در کاهش درد و سنگینی پا مؤثر دانسته‌اند، اما شواهد کافی برای توصیه گسترده وجود ندارد.